Waarom
“De samenleving is het huis dat we samen bouwen”, zegt rabbijn Sacks. De vraag is: “hoe creëren we een samenleving waarin we ons kunnen verbinden met elkaar?”
Emoena startte in 2016 in Frankrijk onder het initiatief van Pauline Bebe, de eerste vrouwelijke rabbijn in Frankrijk. Zij stelde vast dat in Frankrijk, omwille van de laïciteit, te weinig ruimte was voor gesprek tussen religieuze en spirituele leiders enerzijds en tussen de overheid en vertegenwoordigers van de verschillende levensbeschouwelijke tradities anderzijds. Met het oog op grote maatschappelijke uitdagingen, zoals discriminatie, fundamentalisme en de migratiecrisis is dit een ernstig probleem. Emouna – France startte daarom een leiderschapsprogramma dat nu reeds aan haar zesde jaargang bezig is. In 2019, startte ook in Nederland en België een gelijkaardig programma. Tussen de drie landen bestaat veel samenwerking: Ze evalueren programma’s, wisselen good practices uit en organiseren samen events. Elk land heeft zijn eigen cultuur en particuliere uitdagingen en dat zie je ook in de programma’s. In elk van deze landen is het Emoena programma gericht op het faciliteren van de ontmoeting, het ontwikkelen van dialoogvaardigheden, het versterken van interlevensbeschouwelijke geletterdheid en het ontplooien van leiderschapscompetenties in een veilige en moedige ontmoetingsruimte. Zo dus ook in Nederland.
Religie is nooit ver weg
Nederland heeft op het vlak van religie en levensbeschouwing de voorbije decennia veel verandering doorgemaakt. In tegenstelling tot een vaak uitgesproken opvatting, verdwijnt religie niet uit de samenleving, maar pluraliseert en transformeert. Was vroeger de gereformeerde traditie de norm in Nederland, nu raken ook tal van andere tradities verweven met de Nederlandse cultuur en dat zien we in het onderwijs, op de werkvloer, en in het straatbeeld. Tevens groeit het besef dat ook mensen die niet religieus zijn, wel degelijk spreken en handelen vanuit een levensbeschouwelijk perspectief – of dat nu humanistisch, seculier of spiritueel en ongebonden is. Levensbeschouwelijke identiteiten zijn complex, gelaagdheid en verschillend. Die diversiteit aan perspectieven en overtuigingen is een kracht. Mensen vinden betekenis, wijsheid, troost en hoop in uiteenlopende tradities, die hen aanzetten tot het goede en inspireren om boven zichzelf uit te stijgen.
Omgaan met diversiteit is moeilijk met een gebrek aan kennis
Tegelijkertijd is het zo dat veel Nederlanders heel weinig kennis hebben over wat anderen nu eigenlijk drijft en motiveert, en wat eigen is aan verschillende tradities. Dit levensbeschouwelijke analfabetisme staat genuanceerde kennis en begrip in de weg en geeft vooroordelen vrij spel. Daarbij is het ongemak en de handelingsverlegenheid groot wanneer het gaat over levensbeschouwelijke diversiteit.
Religie is onderwerp van controverse
Het valt ook op dat religie vaak onderwerp van controverse is. Er is discussie over de plaats van religie in de publieke ruimte, de grenzen van de vrijheid van meningsuiting, het bijzonder onderwijs en de rituele slacht, om maar enkele thema’s aan te halen. In sommige discussies speelt ook een seculiere bias ten opzichte van religie. Religie wordt tegengesteld aan redelijkheid en geassocieerd met intolerantie, conflict of onredelijkheid. Niet zelden wordt religie weggezet als iets uit het verleden, dat mettertijd zal verdwijnen. Deze visie staat haaks op de beleving van veel religieuze mensen, die net inspiratie, kracht en hoop vinden in hun eeuwenoude tradities.
Levensbeschouwelijke tradities zijn bron van inspiratie om grote maatschappelijke uitdagingen aan te pakken
In tijden van polarisatie hebben mensen de neiging om zich terug te trekken in hun eigen wereld en enkel om te gaan met mensen die op hen lijken. In plaats van bruggen te bouwen worden er muren opgetrokken. Dit is des te meer een probleem omdat onze samenleving voor massieve vraagstukken staat, die precies raken aan religie en levensbeschouwing; de klimaatcrisis, groeiende economische ongelijkheid, migratie en de vraag hoe vorm te geven aan een post-covid maatschappij. Om deze uitdagingen het hoofd te bieden zullen we een beroep moeten doen op de bronnen van verschillende wijsheidstradities en is het waardevol om ook levensbeschouwelijke gemeenschappen in het gesprek te betrekken. Menselijk handelen wordt immers beïnvloed door onderliggende normen, waarden en wereldbeelden.
Er is behoefte aan bruggenbouwers
In het licht van al deze maatschappelijke uitdagingen is er behoefte aan leidersfiguren die over de kennis en de vaardigheden beschikken om met de ander in gesprek te gaan. Er is behoefte aan leidersfiguren die ongeacht hun levensbeschouwelijke achtergrond, als bruggenbouwers kunnen bijdragen aan een vreedzame plurale samenleving. Er is behoefte aan mensen die vanuit een verbindende visie kunnen samenwerken en zo tonen dat identiteit en openheid, kracht en kwetsbaarheid, overtuiging en dialoog – samengaan. Emoena ziet een interlevensbeschouwelijk leider als iemand die over de kennis, attitude en skills beschikt om mensen met uiteenlopende achtergronden te brengen tot meer wederzijds begrip en samenwerking met het oog op een gemeenschappelijk maatschappelijk goed. Hoewel men meteen tal van grote figuren kan noemen die hier als voorbeeld kunnen dienen, kan leiderschap veel vormen kan aannemen. Emoena is er dan ook voor al wie zijn of haar leiderschapsvaardigheden wil laten ontbolsteren.
Emoena wil interlevensbeschouwelijke geletterdheid vergroten
Emoena wil het probleem van interlevensbeschouwelijke geletterdheid aanpakken door genuanceerde kennis over verschillende levensbeschouwingen en religies te vergroten. Daarbij ligt de nadruk op geleefde religie en levensbeschouwing. Religies en levensbeschouwingen zijn geen monolithische blokken, ze zijn verweven met cultuur, geschiedenis, traditie en het leven van concrete mensen. Emoena wil weten wat mensen drijft en inspireert. Vanuit welke wijsheidsbronnen leven zij? Welke rituele praktijken zijn belangrijk, welke ethische principes? Hoe geven ze vorm aan hun dagelijks leven? Waar lopen ze tegenaan? Wat is taboe en wat betekent dat dan concreet wanneer anderen dat niet zo zien? Kortom, wat betekent het om bijvoorbeeld humanist, boeddhist, of moslim te zijn in Nederland? Hoe is dat voor de ene anders dan voor de andere?
Emoena wil een veilige plek van ontmoeting tussen verschillende geloofsgemeenschappen en de wereld om hen heen faciliteren
Emoena wil niet enkel kennis vergroten, maar ook verbinding zoeken met oog voor verschil. Het doel is om mensen die verschillend tegen het leven aankijken en leven vanuit verschillende bronnen met elkaar in gesprek te brengen. Emoena creëert daartoe een veilige en moedige ruimte waar mensen de dialoog kunnen oefenen en kunnen luisteren naar elkaars verhalen. De nadruk ligt op gastvrijheid, empathisch luisteren, kritische zelfreflectie, waarderende kennis, perspectiefwisseling en verbindende communicatie. Emoena maakt tijd voor persoonlijke interlevensbeschouwelijke ontmoeting met aandacht voor wat mooi, wijs en waar is, maar ook voor conflict, pijn en verdriet.
Emoena wil adviseren bij het benaderen van diversiteit in religie, levensovertuiging en levensbeschouwing
Voorbij de dialoog, wil Emoena bruggenbouwers vormen, mensen die over de kennis, de vaardigheden en de houding beschikken om mensen die putten uit verschillende religieuze en levensbeschouwelijke tradities en zich verschillend tot religie verhouden op weg te helpen naar wederzijds begrip en samenwerking. Daartoe ondersteunen we personen en organisaties door op maat advies te geven, coaching te bieden of workshops te organiseren. Hoe ga je als professional om met levensbeschouwelijke diversiteit? Hoe kom je van handelingsverlegenheid tot actie? Hoe begrijp je een conflict en hoe kan je dat ontmijnen?
Emoena wil leiders activeren tot zorgvuldig pragmatische bruggenbouwers
Het hart van Emoena is de leergang ‘Leiderschap in een context van levensbeschouwelijke diversiteit’. In deze 18-daagse leergang, die jaarlijks aangeboden wordt, vergroten professionals hun kennis over tradities, versterken hun dialoogvaardigheden en ontplooien ze aan hun leiderschapscompetenties. Elk jaar selecteert Emoena daartoe een diverse groep van mensen, bestaande uit religieuze voorgangers (rabbijnen, pandits, dominees, etc.), geestelijk verzorgers, schoolleiders, docenten godsdienst/ levensbeschouwing, sociaal werkers en ambtenaren van lokale en centrale overheidsdiensten (politie, gemeente, ministeries). Tijdens de lesdagen wisselen we creatieve hoor- en werkcolleges af. Deze worden verzorgd door topwetenschappers, ervaringsdeskundigen, hoge ambtenaren en religieuze leiders. Deelnemers gaan aan de slag met thema’s zoals religie in de publieke ruimte, migratie, gender, discriminatie en de klimaatcrisis. In een logboek, reflecteren ze op hun eigen leerproces, krijgen persoonlijke feedback van het kernteam en werken mee aan een collectief project. De opleidingsdagen vinden bovendien plaats op unieke locaties: musea, heilige huizen en de campus van verschillende universiteiten.
powered by